Çağın İsmi Arapça mı? Bir İzmirli Gençten Mizahi Bir Bakış
İzmir’de yaşamak, insanı bazen ciddi olmaktan çıkarıp, her şeyin komik bir yönünü bulmaya itiyor. Hani şu “hayat kısa, kuaföre git” felsefesi var ya, ben de tam o kafadayım. Durum böyle olunca, sıradan bir günün ortasında, “Çağın ismi Arapça mı?” gibi bir soruyla karşılaşınca, kendimi derin bir düşünceye dalarken buluyorum. Hani soruyu o kadar ciddi şekilde sormuşlar ki, sanki dünya tarihi gibi bir soruya cevap vereceğim.
Bir Soru, Bin Düşünce: “Çağın ismi Arapça mı?”
İzmir’de bir kafede arkadaşlarım ile oturuyorum. Aramızda sürekli espri yapan tiplerden biri var (tabii, o da benim). Birden bir arkadaşım bana soruyor:
“Çağın ismi Arapça mı? Ne dersin?”
Böyle bir soruya nasıl yanıt verirseniz? Benim ilk tepkim, “Yani Çağatay Ulusoy’un ismi Arapça mı?” gibi bir şey söylemekti, ama sonra durup düşündüm: “Çağın ismi Arapça mı?” gerçekten derin bir soru olabilir. Kafamda birkaç şey dönmeye başladı.
Hani bazen, her şeyden komik bir şey çıkarma isteği insanı tuhaf yerlere götürür ya, işte bu da tam öyle bir şeydi.
Çağ’ın Arkasında Yatan Derin Anlam: Arapça mı?
Çağın ismi, “Arapça mı?” sorusu, birden bana eski arkadaşımı hatırlattı. Lisede, adını yazarken “Çağıl” mı yazdıydım yoksa “Çağan” mı? “Çağıl” dedikçe, insanın aklına “çağıl” (akarsu) gibi şeyler geliyor ama şimdi de Çağın ismi Arapça mı diyorduk?
Biliyorum, belki biraz karmaşık bir konu ama bazen kelimelerin geçmişine inmeyi seven biri olarak, “Çağ” kelimesinin kökeni üzerine düşündüm. Hani ‘çağ’ denince, bir dönem, bir zaman dilimi, yani evrensel bir şey akla gelir. Ama bir yanda da “çağ”ın Arapça kökenli olup olmadığını sorgulamak, bir yandan da Arapça dilini fazla sorgulamak gibi hissediyorum. Neden mi?
“Hani şu bildiğimiz ‘çağ’… Arapçadan mı geliyor ki?”
“Ya da ben mi çok düşünüyorum?”
“Çağ canım, çağ. ‘Çağdaşlık’ var, ‘çağrı’ var, her şey var!”
Bir an durup kendimi durduruyorum, çok derinlere gitmeye gerek yok. Ama yine de bir şey var, insan ister istemez merak ediyor.
Adım Çağ mı, Çağ mı? İsimler Üzerine Felsefi Bir Yolculuk
Açıkçası, bu soru sadece Çağın ismiyle alakalı değil. Birçok ismin kökeni insanı düşündürüyor. Mesela, “Ahmet” ismi de Arapça kökenli mi? Ahmet deyince aklımıza sadece eski Türk dizileri ve karakterler mi gelir? Ahmet ismi de Arapçadır ama bizde tam bir klasikleşmişlik hali var. Bunu bir kez düşündüyseniz, işler karışır.
Neyse, sonra fark ettim ki, o kadar da kafa takmaya gerek yok. Çağın ismi Arapça mı sorusu bana biraz da şu soruyu sordurdu: “Bizim geleneksel isimlere bakınca, neyi kastediyoruz?” İşte tam burada, aradığım cevabı buldum: Çağ’ın ismi Türkçe kökenli. Yani Arapça değil. Ama ne var? İsimlerin kökeni, bizlere ne kadar bağlı?
Düşünüyorum ki:
“Çağın ismi Arapça mı?” sorusuna doğru yanıtı verdiğimizde, isimlerin kökenleri ne olursa olsun, önemli olan; bir kişinin adını söylemek, onun kimliğini, kişiliğini hatırlatmaktır.
Bunu arkadaşım anlatmaya çalışırken, komik bir şekilde:
“Bence Çağ çok cool bir isim ya!”
“Evet, zaten ismin kökenini falan bırak, istersen Çağlak diye çağırırım seni!”
Açıkçası, gerçekten de isimlerin ne kadar önemli olduğunu unutuyoruz bazen. Ama Çağın ismi Arapça mı diye sormak bile bir kültürün, bir dilin izlerini keşfetmeye çalışmak değil mi? Çoğumuzun ismi aslında birer tarih, birer kültür taşıyıcısı. Sonuçta, Çağ bir dönemi simgeliyor, Arapça olmasa da bir anlam taşıyor.
Komik Ama Derin: İsimler, Kültürler ve Diller
Şimdi biraz da global bir açıdan bakalım. Biliyorsunuz, dünya çapında isimler ve onların kökenleri çok ciddi şekilde araştırılıyor. Mesela İngilizce isimler, Fransızca isimler falan… Bazen “Alman ismi gibi” ya da “Fransız ismi gibi” denildiğinde, herkes bir anda anlam arayışı içine giriyor. Ama “Çağ” dedikçe, tam olarak bir kültürler arası bir yolculuk başlıyor sanki.
Arap dünyasında mesela, “Cemal” gibi isimler çok yaygınken, bizde de var. Hani bir de Arapçada “çağ” anlamına gelen bir kelime yok. Ama başka dillere çevirdiğinizde, isimlerin kökeni de değişiyor. Bir yerde “Çağ” Türkçe ve modern çağları simgeliyor, bir başka yerdeyse sadece bir zaman dilimi olarak değil, geleneksel bir kimlik unsuru.
Sonuçta, isimlerin kökeni önemli, ama gerçekten kim olduğumuz ve o isme ne anlam yüklediğimiz önemli.
Sonuç: Çağın İsmi Arapça mı?
Sonuç olarak, “Çağın ismi Arapça mı?” sorusuna kesinlikle Arapça demem. Ancak her ismin arkasında bir kültür ve bir anlam yatıyor. Belki de bu kadar düşündüğüm için, her şeyin içinde bir derinlik arıyorum. Bu soruyu soran arkadaşımı da anlamalıyım; belki de o da sadece bir anlık merakla bana sormuştur. Ama şimdi biraz daha derin düşündüm, gerçekten de Çağ’ın ismi, kültürel bir yolculuk. Hem yerel hem küresel düzeyde bir kimlik keşfi.
Ama yine de, bu soruyla arkadaşlar arasında birkaç komik espri yapmak serbest. O yüzden “Çağın ismi Arapça mı?” sorusu bir felsefi soruya dönüşse de, bir yandan da güldüren bir şaka olabilir.